Ιατρικό/ Διατροφικό ιστορικό- Διατροφική Αξιολόγηση (αξιολογείται η θρέψη του ασθενούς, η ύπαρξη καχεξίας, η μεταβολή του βάρους, αλλαγές στην όρεξη , στην κατάποση, στην διάθεση,στην λήψη τροφής κ.α) χρησιμοποιούμε το score PG-SGA.
- Μετρήσεις σύστασης σώματος (μετρώνται με απόλυτη ακρίβεια και ανώδυνα οι ιστοί του σώματος μυική μάζα/λίπος/υγρά κλπ) και έμμεσης θερμιδομετρίας (μετρώνται οι θερμιδικές ανάγκες με ειδικό αναλυτή υψηλής ακρίβειας).
- Κατάρτιση διαιτολογικού σχήματος (η διατροφή μπορεί να είναι από του στόματος/ εντερική από καθετήρα ή παρεντερική από φλέβα ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενούς). Δίδονται συγκεκριμένα διαιτολόγια ή σχήματα θρέψης στους ασθενείς. Χρησιμοποιούνται ειδικά σκευάσματα, όπου απαιτούνται, είτε σε συνδυασμό με την δίαιτα είτε ως μονοδιατροφή (σίτιση αποκλειστικά από τα σκευάσματα).
- Παρακολούθηση του ασθενούς ανά 15 ή 30 ημέρες με τακτική επανεκτίμηση/αλλαγές στην δίαιτα , επαναληπτικές μετρήσεις, χρήση ειδικών κατά περίπτωση συμπληρωμάτων ή αλλαγή οδού σίτισης.
1. Πότε και πως γίνεται η διατροφική αξιολόγηση σε έναν ογκολογικό ασθενή;
Οδηγίες SFNEP 2012.
Η απώλεια βάρους , σε σχέση με το προηγούμενο βάρος του ασθενούς (σύνηθες βάρος του ασθενούς ή το υψηλότερο βάρος τους τελευταίους 6 μήνες) αλλάζει την πρόγνωση.
Απώλεια βάρους >10% μετά από χειρουργείο ή 5% σε μη χειρουργικά ογκολογικά περιστατικά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών, τοξικότητας από την χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία, μειώνει την επιβιωσιμότητα και δυσχαιρένει την ποιότητα ζωής.
Συνεπώς παράλληλα με το θεραπευτικό σχήμα του ασθενούς θα πρέπει να εφαρμόζεται ειδικό για την παθολογική κατάσταση του ασθενούς, διαιτολόγιο/συμβουλευτική και να εξηγούνται οι διαιτητικές οδηγίες αναλυτικά στον ασθενή ή /και στους οικείους του. (experts opinion)
Συνιστάται να ζυγίζεται ο ασθενής σε κάθε επίσκεψη και να σχεδιάζεται η απώλεια βάρους στο ιατρικό αρχείο (να δηλώνεται σε ποσοστό επί το πλείστον τη διαφορά μεταξύ του τρέχοντος βάρους και του συνήθους βάρους ή του βάρους του σχήματος ή εντός 6 μηνών που προηγείται της διάγνωσης ή της χειρουργικής επέμβασης) (Grade Β).
Η διατροφική αξιολόγηση του ασθενούς με καρκίνο περιλαμβάνει επίσης τον υπολογισμό του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνος του λόγω έλλειψης ευαισθησίας και ειδικότητας (Grade Β).
Σε τριτοχωρικούς ασθενείς (οίδημα, ασκίτης), η μέτρηση της μυϊκής περιμέτρου του βραχίονα(CMB) μπορεί να συμπληρώσει την αξιολόγηση (γνώμη εμπειρογνωμόνων). Σήμερα υπάρχουν ειδικά μηχανήματα που μετρούν με υψηλή ακρίβεια την συνολική μυική μάζα των ασθενών χωρίς ακτινοβολία , λέγονται εμπεδισιόμετρα . Η επιστημονική Ομάδα του Φοίνικα διαθέτει πολυκάναλο εμπεδισιόμετρο τελευταίας γενιάς με αποτελέσματα υψηλής πιστότητας και επαναληψιμότητας (βλέπε εξοπλισμός).
Η δυσχέρεια στην κατάποση είναι ένας σημαντικός παράγοντας υποσιτισμού στο πλαίσιο του καρκίνου. Η συστηματική αξιολόγηση της κατάποσης συνιστάται τουλάχιστον με χρήση αναλογικής κλίμακας (EVA) (οπτική ή λεκτική) (Grade C) και, στην καλύτερη περίπτωση, με διαιτολογική συμβουλευτική (γνώμη εμπειρογνωμόνων).
Η υποαλβουμιναιμία (<3mg / mL) είναι ένας παράγοντας φτωχής πρόγνωσης σε χειρουργικές επεμβάσεις υψηλού κινδύνου, ανεξάρτητα από τη φλεγμονώδη κατάσταση. Συνεπώς, συνιστάται η ενσωμάτωση της λευκωματίνης στην προεγχειρητική αξιολόγηση (Grade Β). Στην ιατρική ογκολογία, το κατώφλι της υποαλβουμιναιμίας είναι 3,5 mg / mL ως προγνωστικός παράγοντας. Πρέπει πάντα να συσχετίζεται η αλβουμίνη με την CRP (δεδομένου ότι αποτελεί πρωτείνη οξείας φάσης όταν μετρώνται υψηλές τιμές CRP η αλβουμίνη δεν είναι αξιόπιστος δείκτης θρέψης). (Grade C)
Εάν χρησιμοποιείται διατροφικό score για την αξιολόγηση της θρεπτικής κατάστασης, συνιστάται η χρήση της υποκειμενικής συνολικής αξιολόγησης (SGA) ή η υποκειμενική γενική αξιολόγηση (PG-SGA) από τον ασθενή ή η εκτίμηση μίνι θρεπτικής αξίας (MNA) στους γηριατρικούς ασθενείς (Grade Β).
